Ria Klein Bramel heeft afscheid genomen van Urtica de Vijfsprong.
Zij is de laatste van de vier oprichters die hier nog werkzaam was en heeft bijna vierentwintig jaar kaas gemaakt met melk van eigen koeien. Soms was er zoveel vraag naar de Vijfsprongkaas dat er alleen jonge kaas verkrijgbaar was omdat de kaas de tijd niet kreeg om te rijpen. Met Ria vertrekt er een echte vakvrouw.

Ria: “Op Warmonderhof heb ik kaas leren maken. Van onze eerste koe Mirjam, vernoemt naar de oudste dochter, heb ik in 1984 mijn eerste Vijfsprong kaasjes gemaakt. Het verwerken van de eigen zuivel heeft zich langzaam ontwikkeld. De melk ging eerst naar afhaalpunten in Zutphen, de ‘melkkring’. Nu wordt de meeste melk door onszelf verwerkt tot kwark, yoghurt, acidophilus, crème fraîche, slagroom en kaas. We begonnen met kwark en in de eerste jaren zijn er veel mensen geweest die kwark en kaas maakten. Dat was voor winkels in Zutphen en Odin. Odin kreeg steeds meer winkels en wij maakten steeds meer kwark. In die tijd zorgde ik voor onze zes kinderen. Toen de jongste naar school ging, in 1997, ben ik hier de kaasmaker geworden.

Er waren toen veel kazen met gebreken, meestal waren ze niet echt goed van smaak. Boer Willem Beekman en ik zijn toen gaan onderzoeken wat van invloed was op de smaak van de kaas. Dat was een leuk proces; steeds één ding veranderen en dan weer testen. Uiteindelijk is met een ander zuursel de smaak enorm verbeterd. Van Odin kwam de vraag of we vegetarische babykaas wilden leveren. Het was wel efficiënt om dan voor alle kaas vegetarisch stremsel te gebruiken. Het werkt prima maar het is eigenlijk vreemd om te doen aangezien er toch geslacht moet worden. Om melkkoeien te houden moeten ze namelijk kalveren en de veestapel kan niet eindeloos aangroeien, dus er worden kalveren geslacht voor consumptie. Dan zou je ook de maagsappen van het kalf kunnen gebruiken om de melk te stremmen.

In de loop der jaren is de afzet groter geworden. Het is altijd wel lastig om het aanbod op de vraag af te stemmen. Als de afzet van de kwark stagneert dan is er veel melk over om kaas van te maken. Deze zomer was er minder melk door de droogte en veel vraag naar kwark, daarom kon er maar weinig kaas gemaakt worden. Er zijn zo steeds veel of juist weinig kazen van een bepaalde periode.

Het mooiste van de afgelopen jaren is met de mensen werken en te zien hoe zij zich ontwikkelen. Cliënten die steeds zelfstandiger worden en nu sommige dingen sneller en handiger kunnen dan ikzelf. Dat is heel leuk, en samen zingen onder het werk. Ik heb veel mooie herinneringen aan samenwerken. Bijvoorbeeld ook hoe ik met iemand in de kersttijd heel veel kaas maakte en ook nog een grote schoonmaak hield omdat er verder niemand was.

Kaas maken is fysiek heel inspannend. Vroeger was dat geen probleem. Maar na verloop van jaren merk ik wel dat ik er niet zoveel meer naast kon doen. Ik kan me nu niet meer voorstellen dat ik dit 24 jaar heb volgehouden. En zes kinderen heb opgevoed waarvoor ik elke dag een was moest draaien. En dit hele bedrijf opbouwen. Ik geniet nu sinds een aantal weken van mijn pensioen.

Het is wel gek om geen verbinding meer te hebben met de Vijfsprong. Ik ben er als oprichter natuurlijk altijd bij betrokken geweest. Ik woon er naast maar heb er nu dan niet meer iets te zoeken. Daar moet ik mijn weg nog in vinden. Maar ik geniet er van om geen kaas meer te hoeven maken en lekker in mijn tuin te kunnen werken.”

Tijdens het afscheid hield Edith Lammerts van Bueren een lezing over biologisch dynamische landbouw. Ria werd toegesproken en toegezongen. Als afsluiting genoten we van een sapje en … een stukje kaas.